Eğitsel yazılımlarda ses kullanım ilkeleri

Eğitsel yazılımlarda ses kullanım ilkeleri
Etkileşimli ortamların potansiyel özelliklerinden biri sesin ve müziğin, metin ve görsel materyallerle birlikte veya tek başına kullanılmasıdır. Bu özellik öğrenmenin bireyselleştirilerek öğrenme ortamını öğrenciye adaptif hale getirmede önemlidir. Çünkü öğretmen-öğrenci veya birey-birey etkileşiminde önemli bir araç olan ses/konuşma, öğrenme yazılımının öğrenciyle etkileşiminde daha doğal bir araçtır. Özellikle okuma becerisi veya okuduğunu anlaması zayıf olan öğrenciler için ses/konuşma alternatif bir ifade biçimi olabilmektedir. Yazılım içinde verilecek mesaj ve seçeneklerin sözel olarak da ifade edilmesi öğrencinin ders akışını daha iyi takip etmesini sağlayabilir. Ancak öğrenciye kontrol verilerek isterse sözel ifadeyi metin/görsel ifade ile değiştirmesine veya sözel ifadeyi durdurmasına izin verilmelidir. Ayrıca ifadelerin tekrar tekrar dinlenebilmesi için de öğrenciye fırsat verilmelidir. Bir dil söyleminin konuşma formatında grafik yönelimli yazılımlara entegre edilmesinde şu prensiplere uyulmalıdır:

( Yazılımı hazırlanacak bilgilerin bir kavramsal analizi yapılmalıdır, bu işlemde yapay zeka uygulamacılarının da işe koştuğu “kavram haritaları” çıkarılmalı, kavram ve süreçlerin konuşma gösterimi ile ifadelerinin ne derece kritik olduğuna bakılmalıdır.
( Diğer bilgi gösterim biçimleri ile sözel söylemin birlikte ya da bunların birbirlerinden bağımsız olarak ifade edilip edilmeyeceğine karar verilmelidir. Çünkü farklı öğrenme yöntemlerinde, söylemlerin farklı stratejilerle ilişkilendirilmesi öğrenciden istenebilir veya belli aşamalar geçildikten sonra belli söylemlerin kullanımına izin verilmesi gerekebilir. Dil söylemi, öğretme metodunun ilkeleri ile çatışmayacak ve onlarla uyumlu olacak şekilde işe koşulmalıdır.
( Eğer bir gösterim biçiminden diğerine bir geçiş yaptırılacaksa bu geçişin yazılım ortamı içinde ve bilişsel etkinlikte, geçiş bağlarının öyle programlanması gerekir ki sözel söylem ile diğer söylem arasındaki geçiş “yumuşak” (öğrenci bilginin değil sadece temsil biçiminin değiştiğini fark etsin) olsun.
( Diğer sunum biçimlerinde olabileceği gibi sözel bilgi, olgular arasındaki nedensel, kategorik, yapısal, karşılaştırıcı, örneklendirici ve sırasal türdeki ilişkileri gösterebilir. Bu tür gösterimlerde de ünite elemanları bir mantık silsilesinde sunularak, elemanlar arasındaki olası ilişkiler öğretim biçimine uygun olarak vurgulanmalıdır.
( Ses ve konuşma doğal olarak dikkat çekme için oldukça yararlıdır. Anahtar kavram ve süreçlerin seslendirilmesi tekrarlanabilir olmalıdır. Bu olanağın yazılımlara entegre edilmesi bugünkü teknoloji ile hiç problem değildir.
( Seslendirilen cümleler algılamayı zorlaştıracak kadar uzun olmamalıdır. Öğrenci düzeyine uygun olan ders programında öngörülen kavram ve olgular yalın bir dille ifade edilmelidir.
( Hem bay hem de bayan sesleri kullanılmalıdır.